Fulltrip.vn – Hôm nay, chúng tôi xin được chia sẻ về một chủ đề “xưa như Trái Đất” nhưng chẳng bao giờ là cũ cả, đó là rác thải. Vì sao ạ? Vì nhà nào chẳng có rác, rác mà tôi muốn đề cập đến ở đây là rác thải kinh doanh – sinh hoạt, không phải là phim rác, truyện rác, game rác hay là rác cảm xúc, rác tinh thần.
Lục lại định nghĩa về rác cho nó chính thống một chút thì:
Rác, rác thải hay còn gọi là chất thải được hiểu là những vật, những chất mà con người không sử dụng nữa và thải ra môi trường xung quanh như: Thức ăn thừa, bao bì ni lông, phế liệu, giấy, đồ đạc, nội thất không sử dụng nữa… Hiểu đơn giản, rác là những thứ chúng ta không còn dùng được hoặc cũng có thể là chẳng muốn dùng đến nữa.
Ước tính có tới gần một nửa dân số thế giới không được tiếp cận với các dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác cơ bản. Bạn có từng phân vân, rác mình mang đi đổ có đang được thu gom, phân loại rồi xử lý, tái chế đúng cách không? Câu trả lời là chỉ một phần rất rất nhỏ mà thôi. Còn phần lớn rác được thải ra chất đầy các bãi rác lộ thiên rồi được người ta đem đốt hoặc đem chôn lấp, gây ô nhiễm trầm trọng tới bầu khí quyển mà ta đang hít thở và các mạch nước ngầm mà ta đang sử dụng hàng ngày. Đây là hiện tượng vô cùng phổ biến ở các nước thu nhập thấp. Quá dễ hiểu, nghèo đồng nghĩa với ít tiền, nợ tiền như cơm bữa. Ít tiền đương nhiên người ta phải xếp rác vào danh sách được ưu tiên sau cùng rồi.
Thống kê cho thấy, trong số 50 bãi rác lớn nhất thế giới có đến 20 bãi chứa chất thải rắn đô thị và các chất thải nguy hại cho sức khỏe cũng như môi trường xung quanh. Và bãi rác lớn nhất thế giới nắm giữ kỷ lục Guinness trong suốt nhiều năm là Apex Regional Landfill gần thành phố Las Vegas thuộc tiểu bang Nevada (Mỹ).
![](http://fulltrip.vn/wp-content/uploads/2023/10/bai-tap-ket-rac-lon.jpeg)
Ảnh: Internet
Bãi chôn lấp khu vực Apex mở cửa vào năm 1993 rộng khoảng 8,9 km2 (tương đương với 1.250 sân bóng đá), chứa tầm 50 triệu tấn rác và chất thải. Một con số khủng khiếp phải không ạ? Bãi hoạt động 24/7, 365 ngày mỗi năm. Đến các tụ điểm mua sắm – vui chơi giải trí như trung tâm thương mại, nhà hàng, công viên, khu vui chơi, casio… còn phải chào thua trước độ mẫn cán, chuyên cần của ông anh Apex này. Lãnh đạo mẫn cán thì các con dân chả có lý gì mà làm biếng cả. Thế là ngày qua ngày, người ta lại thấy hình ảnh 280 chiếc xe tải oằn lưng chạy hùng hục cõng 10.500 tấn rác thu gom từ các tiểu bang lân cận trước khi lao lên một con đường đất ngoằn ngoèo đến nơi được gọi là bãi tập kết. Tại đây, những chiếc máy ủi siêu lớn với bánh xe kim loại có gai sẽ nghiền nát và nén chặt rác. Vài điểm trong núi rác hình kim tự tháp đã sâu tới 152m nhưng nghe phong thanh là bãi vẫn còn đủ chỗ để phục vụ vị khách hàng lớn có cái tên hoành tá tràng – rác Las Vegas trong vài thế kỷ nữa. Bạn không nghe nhầm đâu, là vài thế kỷ chứ không phải vài năm hay vài chục năm đâu ạ.
Kỷ lục trên chẳng lấy gì làm vui vẻ, song chỉ là kỷ lục trên đất liền mà thôi. Nếu tính cả trên bề mặt đại dương thì Apex chỉ có thể nhường vị trí đầu bảng lại. Xếp trên Apex phải là bãi rác nổi rộng tới 1,6 triệu km2 mang tên The Great Pacific Garbage Patch mà chúng ta vẫn gọi là Đảo rác nổi Thái Bình Dương. Diện tích của nó gấp 2 lần bang Texas (Mỹ) và gấp tận 3 lần diện tích nước Pháp. Nói như thế cho bạn dễ hình dung. Đảo rác khổng lồ này trôi nổi suốt nhiều thập kỷ qua ở Thái Bình Dương, khu vực giữa các bang California và Hawaii của Mỹ. Nó nằm giữa một vòng hải lưu khổng lồ. Đây là vòng hải lưu lớn nhất trong số 5 vòng hải lưu ở các đại dương trên thế giới. Rác bị các dòng chảy xoay tròn, đẩy đến vùng trung tâm và chất đống ở đây, tạo nên một dòng xoáy rác, nhiều nhất là đồ nhựa.
Các nhà nghiên cứu tiết lộ, rác trôi nổi tới Đảo rác nổi đến từ những nước quanh vành đai Thái Bình Dương, trong đó có khoảng 1.800 tỷ mảnh rác nhựa có trọng lượng chừng 88.000 tấn, nhiều gấp 16 lần ước lượng trước đó. Đấy, cứ phải khảo sát thực tế mới “bất ngờ chưa các cụ ông, cụ bà” chứ cứ ngồi điều hòa phán trên Word thì chả ăn thua. Ô nhiễm rác thải nhựa ở đại dương đã tăng nhanh chưa từng thấy kể từ năm 2005. Ngoài Đảo rác nổi Thái Bình Dương, trên đại dương còn 4 bãi rác nổi nữa quy mô nhỏ hơn một chút.
Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) đã công bố rằng mỗi năm có khoảng 19 – 23 triệu tấn rác thải nhựa đổ ra biển, đa phần là nhựa dùng 1 lần. Uớc tính hàng nghìn tỷ hạt nhựa, chủ yếu là hạt vi nhựa, đang trôi nổi trong đại dương. Con người chúng ta thi thoảng mới bơi mà bơi giữa đống hạt vi nhựa ấy còn chết ngộp, huống hồ các loài sinh vật biển phút phút giây giây phải sống chung với nó. Ngay cả những vùng xa xôi hẻo lánh nhất hay những vùng nguyên sinh của Trái Đất như vùng băng Bắc Cực cũng đã có sự hiện diện của loại rác thải này. Ô nhiễm rác thải trên bề mặt đại dương đã đe dọa sự sống của hơn 700 loài sinh vật biển như các rạn san hô, chim biển, rùa biển và vô số loại sinh vật biển cùng môi trường sống khác… Tổ chức phi lợi nhuận The Ocean Cleanup – Làm sạch biển cho biết thêm, cứ 100 con cá heo thì có 12 con nuốt phải túi nylon, nhất là những loại túi màu trắng đục vì chúng tưởng nhầm thành mực nang và cứ 100 con cá trích thì có đến 70 con nuốt phải những mảnh nhựa nhỏ… Khi mức độ đe dọa đó trở nên đáng báo động thì sinh kế và đời sống người dân miền biển nghiễm nhiên cũng bị ảnh hưởng theo.
![](http://fulltrip.vn/wp-content/uploads/2023/10/o-nhiem-rac-thai-trong-long-dai-duong.jpg)
Ảnh minh họa: Internet
Kỳ lạ là mới đây, các nhà khoa học phát hiện nhiều loài sinh vật biển không xương có thể đã sống sót và sinh sản trên Đảo rác nổi khổng lồ nói trên, cách nơi cư trú thường thấy của chúng hàng nghìn km. Không giống như các chất hữu cơ có thể phân hủy và chìm xuống trong vài tháng hay nhiều nhất vài năm, rác thải nhựa có thể nổi trên biển trong một thời gian dài hơn tạo điều kiện thuận lợi cho các sinh vật tồn tại và sinh sản. Như vậy là ngay chính bản thân sinh vật biển cũng đang phải gồng mình vật lộn, thích nghi với rác để tồn tại.
Theo Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc (UNEP), thế giới sản xuất khoảng 460 triệu tấn nhựa trong một năm. Con số này ước tính sẽ tăng gấp 3 lần vào năm 2060 nếu không có hành động can thiệp khẩn cấp nào. Cũng theo UNEP, thế giới chỉ tái chế 9% rác thải nhựa. Khoảng 22% rác thải nhựa trở thành rác thải và phần lớn bị thải ra ngoài đại dương.
Loài người đang hành động. Sau nhiều năm phát triển và thử nghiệm, Tổ chức The Ocean Cleanup đã có những thành quả đầu tiên trong sứ mệnh làm sạch đảo rác nổi lớn nhất đại dương The Great Pacific Garbage Patch. Họ sử dụng một hệ thống phao nổi hình chữ U dài 600m có tên là System 001 hay còn gọi là Wilson, được gắn thêm một lưới quay nằm dưới mặt nước sâu đến 3 – 4 mét. Phao sẽ lợi dụng dòng chảy và năng lượng từ các tấm pin mặt trời giúp hệ thống di chuyển với tốc độ chậm khoảng 2,5km/giờ để thu gom rác thải trôi nổi trên bề mặt đại dương. Mỗi mẻ lưới, phao kéo được 10.000kg rác thải nhựa có kích thước từ 5cm2 trở lên. Số nhựa này được các tàu vận chuyển vào bờ để tái chế.
Tuy nhiên, việc dọn dẹp, thu gom rác trên biển chỉ là một phần trong số các giải pháp trị được phần gốc chứ không trị được phần ngọn. Chưa kể, muốn dọn sạch đảo rác khổng lồ trôi nổi ngoài đại dương thực sự quá khó khăn, không nói là bất khả thi. Khối lượng rác nổi trông thấy bằng mắt thường có thể dọn được, song số hạt vi nhựa có kích thước dưới 1mm chìm dưới lòng đại dương hay vô tình trở thành thức ăn cho các loài sinh vật biển thực tế vẫn còn đó. Dọn dẹp càng trở nên vô ích nếu chúng ta tiếp tục sản xuất nhựa với tốc độ hiện tại và tiếp tục xả rác ra ngoài đại dương.
“Tổ quốc Việt Nam xanh ngát. Có sạch đẹp mãi được không? Điều đó tùy thuộc hành động của bạn, tùy thuộc vào bạn mà thôi!” Lời bài hát “Điều đó tùy thuộc hành động của bạn” thay lời team chúng tôi muốn gửi tới các bạn đang nghe video này. Hãy cùng nhau chung tay để đất nước mình, hành tinh mình ngày càng xanh – sạch – đẹp hơn! Được không ạ?./.