FullTrip.vn – 31/10, ngày cuối cùng của tháng 10 Dương lịch hàng năm chính là thời điểm diễn ra Halloween – một lễ hội bắt nguồn từ phương Tây xa xôi nhưng lại sớm được du nhập vào nhiều nước châu Á (không loại trừ nước ta) rồi năm nào cũng được tổ chức tưng bừng như-đúng-rồi. Thế nên những người Việt truyền thống vẫn không ngừng “chê” nó, trong khi giới trẻ cùng những lứa măng non của đất nước lại vô cùng háo hức, mong chờ. Song hẳn là trong số khen chê ấy, không mấy người hiểu được ý nghĩa thực sự của Halloween.
Halloween là cái thứ gì vậy?
Đây là câu mà các ông bà cô chú lớn tuổi vẫn thường hay hỏi. Cứ thấy đến ngày này, con cháu mình lại hóa trang thành đủ mọi thể loại ma quỷ từ phù thủy, xác ướp đến ma cà rồng, bộ xương… Ghé trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng thời trang, quán cà phê hay khu vui chơi thấy đâu đâu cũng dán con ma, con dơi, mạng nhện, bày la liệt đèn lồng bí ngô, bù nhìn rơm, đầu lâu xương chéo, mặt nạ cú… Rồi chốc chốc lại thấy tụi trẻ con hàng xóm vác giỏ bí ngô đi xin kẹo, miệng đồng thanh “Trick or Treat?” (thường dịch là Cho kẹo hay Bị ghẹo? hoặc Lừa hay Lộc?)… Những bậc cao niên sẽ hết tưởng Halloween từ lễ hội hóa trang đến lễ hội dọa ma rồi lại thành ngày lễ xin kẹo.
Thực tế thì… ý nghĩa thật sự của lễ hội Halloween xét theo một khía cạnh nào đó không khác ngày Xá tội vong nhân Rằm tháng 7 Âm lịch của nước ta là mấy. Ngay từ khi ra đời, nó đã mang đậm màu sắc tôn giáo, tâm linh, chỉ có điều theo thời gian, nó đã bị “biến tấu”, thay đổi trở thành một lễ hội vui chơi, giải trí mà thôi.
Halloween là từ viết tắt của cụm “All Hallows’ Eve” trong tiếng Anh và cụm “Allhallow-even” trong tiếng Scotland nghĩa là Đêm trước Lễ các Thánh. Halloween được tổ chức vào ngày 31/10 hàng năm trước Lễ các Thánh diễn ra vào ngày đầu tiên tháng 11 của Kito giáo.
Lễ hội Halloween bắt nguồn từ dân tộc Celt (còn gọi là người Xen-tơ hay người Keo) – một dân tộc đặc biệt có hứng thú với đầu người – sống cách đây gần 3.000 năm. Họ cư trú rải rác trên các vùng đất nay thuộc lãnh thổ nước Anh, Ai-len và miền Bắc nước Pháp.
Người dân tộc Celt lựa chọn ngày 01/11 Dương lịch để bắt đầu năm mới của mình nên vào đêm 31/10, họ đã cử hành lễ hội Samhain nhằm mục đích tưởng nhớ và vinh danh Thánh Samhain, vị chúa tể cai quản linh hồn người chết. Lý do là vì họ tin rằng vào khoảnh khắc giao thừa ấy, ranh giới giữa hai cõi âm – dương trở nên mong manh, nhạt nhòa và khi đó, Thánh Samhain sẽ mở cửa cho phép linh hồn của những người đã khuất trở lại trần gian thăm hỏi và ăn Tết cùng gia đình. Vậy nên vào đêm Halloween, người Celt thường đốt lửa, đặt đèn lồng bí ngô Jack-O’-Lantern trước cửa nhà và mặc những trang phục kỳ dị hòng xua đuổi tà ma có ý đồ nhập xác đổi hồn và đưa đường dẫn lối cho người thân trở về nhà.
Trong đó, đèn lồng bí ngô được cho là biểu tượng ngàn năm không đổi của ngày lễ Halloween. Nó gắn với câu chuyện xưa của người Ai-len về lão nông dân Jack hà tiện nhiều lần trêu chọc quỷ dữ, khi chết đi linh hồn không được lên Thiên đường cũng chẳng được vào Địa ngục, trở thành cô hồn lang thang khắp chốn. Quỷ thương tình cho Jack hòn than soi đường, nóng quá ông ta khoét ruột củ cải bỏ than vào, sau muốn tiện lợi hơn lại thử nhét than vào củ khoai tây và cuối cùng là quả bí ngô khắc mặt quỷ.
Truyền thống lễ hội Âu Mỹ đã dành cho Jack một ngày. Một ngày được trở lại hưởng sái chút không khí trần gian cho đỡ cô đơn. Tương tự như ngày Rằm tháng 7 Âm lịch nước ta, linh hồn người quá cố được trở về sum họp cùng người thân, bạn bè trên dương thế, cô hồn dã quỷ quanh năm không ai hương hỏa, thờ cúng được ăn no vậy. Đây là ý nghĩa nhân văn không phải ai cũng biết của lễ hội Halloween.
Ngoài ra, ngày 31/10 cũng là dịp đánh dấu chuyển mùa – kết thúc mùa hè, bắt đầu mùa đông – để người Celt dâng cúng lễ vật cảm ơn những gì thiên nhiên đã ban tặng cho họ trong mùa vụ vừa qua, nguyện cầu một năm mới thịnh vượng và mùa màng bội thu.
Những năm sau đó, khi được du nhập sang châu Mỹ, châu Á hay châu Đại Dương, Halloween đã dần mất đi sắc màu tâm linh nguyên thủy và mang dáng dấp một lễ hội vui chơi với nhiều hoạt động ma mị kéo dài từ chiều tối cho tới đêm muộn như trang trí nhà cửa style ma quái, tổ chức lễ hội hóa trang, xem phim kinh dị, kể chuyện ma, xin kẹo, ăn các món truyền thống, bói toán hay chơi apple bobbing…
Những biểu tượng bất di bất dịch của ngày lễ Halloween
Đèn lồng Jack-O’-Lantern dẫn lối linh hồn lang thang
Như vừa nhắc ở trên thì Đèn lồng Jack-O’-Lantern chính là biểu tượng không thể thiếu của lễ hội Halloween. Chuyện xưa của lão nông Jack hà tiện khiến việc khắc đèn lồng bí ngô trở thành một hoạt động thú vị mỗi khi đến Halloween.
Bi kịch khởi nguồn từ những màn lừa bịp quỷ của Jack. Vốn bản tính ki bo, bủn xỉn, chẳng giúp đỡ ai bao giờ, lần nọ, ông ta rủ quỷ Satan uống rượu rồi lừa quỷ biến thành đồng tiền. Con quỷ đồng ý làm theo, nhưng thay vì dùng tiền mua rượu, Stingy Jack quyết định giữ luôn đồng tiền và còn đặt một cây thánh giá bằng bạc vào túi để ngăn quỷ trở lại hình dạng ban đầu. Rồi con quỷ cũng được giải thoát sau khi hứa sẽ không làm phiền Jack trong vòng 1 năm.
Năm sau, Jack lại lừa con quỷ leo lên cây hái quả. Trong lúc con quỷ đang loay hoay trên cao, Jack khắc dấu thánh giá vào vỏ cây khiến nó không thể xuống được, trừ phi nó hứa sẽ không đến quấy rầy ông ta trong 10 năm tiếp theo và không câu hồn Jack sau khi ông ta chết.
Thời điểm Jack qua đời cách đó không lâu cũng là lúc bi kịch bắt đầu. Vì quá xấu xa nên linh hồn Jack bị cánh cửa Thiên đường từ chối. Muốn xin vào Địa ngục càng không xong vì năm xưa, ông ta đã buộc quỷ hứa không bắt linh hồn của mình. Được cái con quỷ này lại vô cùng trọng lời hứa. Thế là linh hồn Stingy Jack phải lang thang khắp nẻo. May còn có ánh sáng le lói từ hòn than không bao giờ tắt quỷ thương tình cho làm bạn đồng hành.
Lại có tích khác kể rằng vẫn là nhân vật Jack hà tiện, song ông ta không lừa quỷ mà vô tình cứu được quỷ. Để đền ơn cứu mạng, con quỷ đã hứa chắc như đinh đóng cột là sẽ không bắt linh hồn của Jack sau khi ông ta qua đời. Và kết cục thì chẳng khác gì ở trên, linh hồn Jack vẫn cô đơn lẻ loi, không nơi nương náu. Đồng hành cùng ông ta là quả bí ngô khắc mặt quỷ rỗng ruột chốc chốc lại lóe sáng trong đêm đen.
Trang phục Halloween xua ma đuổi quỷ
Người Celt cổ xưa luôn cho là vào ngày ranh giới hai cõi Âm – Dương bị xóa nhòa, không chỉ linh hồn tốt mà những linh hồn xấu cũng có thể ẩn nấp đâu đó trên nhân gian, chờ người sống sơ hở liền chiếm đoạt thân xác của họ. Do vậy, vào lễ Halloween, họ sẽ bảo nhau hóa trang thành những hình hài kinh dị như hồn ma, quỷ dữ, zombie, xác ướp, bộ xương, phù thủy… cốt để dọa linh hồn xấu bỏ đi.
Hoạt động hóa trang bắt đầu phổ biến ở các nước phương Tây từ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Giờ đây, chúng ta có thể bắt gặp những người tham gia lễ hội Halloween không chỉ trong trang phục ma quỷ dọa người mà còn trong những bộ cánh hoàng tử, công chúa, siêu nhân, người nhện hay trong tạo hình nhiều nhân vật nổi tiếng khác.
Táo Pomona đoán định tình duyên
Năm 43 sau Công Nguyên, khi đế chế La Mã đã cai trị hầu hết những vùng đất của người Celt và nô dịch họ suốt 400 năm thì lễ hội ma quỷ của người Celt cũng hợp nhất với hai ngày lễ lớn của người La Mã tạo thành lễ hội Halloween như bây giờ. Một trong hai ngày lễ lớn kể trên là ngày tôn vinh nữ thần Pomona – nữ thần của mùa màng và sự bội thu – mà hình ảnh gắn liền với vị này chính là quả táo.
Thử bổ ngang một quả táo mà xem, bạn sẽ thấy hình ngôi sao 5 cánh trong phần lõi táo, đây được coi là biểu tượng của nữ thần trong tín ngưỡng của người châu Âu xưa. Cho nên vào dịp Halloween, người ta sẽ dâng lên nữ thần những quả táo tươi ngon có tên gọi táo Pomona để bày tỏ lòng biết ơn của mình.
Táo Pomona hoặc được thả trong chậu nước, hoặc được buộc trên sợi dây đỏ. Mấy cậu chàng đương tuổi trưởng thành thi nhau đoạt táo, táo tới tay ai trước thì cho là người đó sẽ lập gia đình trước. Thậm chí, các cô gái chưa chồng còn khắc tên mình lên quả táo rồi thả vào chậu nước, chàng trai nào chọn trúng thì coi như đã gặp được định mệnh cuộc đời. Thần bí hơn, người ta còn đồn rằng ai gọt vỏ táo Pomona trước một cái gương bên cạnh một cây nến cháy thì sẽ nhìn thấy hình ảnh của người vợ (hoặc người chồng) tương lai trong gương, hay cố gắng giữ vỏ táo càng lâu thì cuộc đời của họ được kéo dài. Thật thú vị phải không ạ?
Phù thủy và Mèo đen đại diện cho thế lực hắc ám
Phù thủy là một trong những biểu tượng quen thuộc trong lễ hội Halloween và có rất nhiều người “hóa thân” thành nhân vật này. Phù thủy được cho là có sức mạnh siêu nhiên như gọi hồn, bói toán, tiên tri, giải hạn, chữa bệnh, nguyền rủa…; thường mặc quần áo màu đen, đội chiếc mũ nhọn cũng màu đen, mắt lồi, mũi khoằm, hàm răng móm mém và cưỡi chổi bay dưới ánh trăng đêm. Năng lực rõ nhiều nhưng phù thủy lại chuyên liên thủ với ma quỷ gây hại cho con người.
Còn Mèo đen được xem là đầy tớ thân cận của phù thủy, biểu tượng của sự xui xẻo, không may mắn. Nên trước đây, nếu ai muốn hóa trang thành phù thủy phải mang theo một con mèo mun mới gọi là màn hóa trang hoàn hảo.
Nhện – Dơi – Cú đều báo hiệu điềm gở
Ngoài Mèo đen, Nhện cũng được cho là loài vật có liên quan tới phù thủy. Khi nhắc đến nhện, người ta thường liên tưởng đến nơi nào đó tối tăm, hoang phế. Có nhiều lời đồn rằng nếu một con nhện rơi vào ngọn đèn đang thắp sáng có nghĩa là phù thủy sắp sửa xuất hiện quanh đó.
Dơi thì sao? Theo quan niệm xưa, loài động vật sống về đêm như Dơi có thể giao tiếp với người chết, chúng thậm chí còn là hiện thân của ma cà rồng chuyên hút máu người. Và tương tự Mèo đen cùng loài Nhện, Dơi không thoát khỏi liên quan với phù thủy và là một trong những biểu tượng đặc trưng của Halloween. Vào ngày lễ Halloween, nếu ai nhìn thấy một con dơi bị rơi thì sẽ gặp xui xẻo. Dơi bay vào nhà ai chứng tỏ nhà đó đang bị ma ám. Còn nếu Dơi bay xung quanh một ngôi nhà 3 lần thì nhà đó sớm thôi sẽ có người chết. Nghe đã đủ lạnh gáy chưa nào?
Một loài động vật nữa cũng hết sức phổ biến vào lễ Halloween là những con Cú. Thời Trung Cổ ở châu Âu, cú được coi là loài vật thân thiết với ma quỷ, phù thủy. Mỗi khi cú kêu là điềm báo sắp có người chết. Hiện không ít người thích sử dụng mặt nạ Cú để hóa trang trong lễ hội Halloween và dùng biểu tượng cú để trang trí nhà ở, cửa hàng… vào dịp này.
Những thông tin FullTrip vừa chia sẻ đã giúp bạn vén được phần nào bức màn Halloween chưa? Hy vọng là bạn đã mường tượng ra ý nghĩa thực sự của nó! Giờ thì chuẩn bị sẵn sàng để khỏi bị lạc lõng trong lễ hội Halloween diễn ra vào ngày mai nhé! Xin chào và hẹn gặp lại!./.
Xem trọn video về Halloween TẠI ĐÂY.